Ο Τζέιμς Νάισμιθ ήταν γυμναστής και ο επινοητής του αθλήματος του μπάσκετ. Γεννήθηκε στις στην πόλη Άλμοντ στο Οντάριο του Καναδά , και στη συνέχεια έζησε στις ΗΠΑ, όπου απέκτησε και την αμερικανική υπηκοότητα.
Το 1891 προσελήφθη ως επικεφαλής γυμναστής στο Κολέγιο της YMCA (Χριστιανική Αδελφότητα Νέων, γνωστό και ως Χ.Α.Ν.) στο Σπρίνγκφιλντ της Μασαχουσέτης. Εκεί διαπίστωσε την ανάγκη άθλησης σε κλειστούς χώρους, λόγω και των σκληρών καιρικών συνθηκών. Έτσι αποφάσισε να εισαγάγει ένα νέο παιχνίδι παίρνοντας στοιχεία από όλα τα έως τότε δημοφιλή αγωνίσματα (ράγκμπι, μπέιζμπολ, ποδόσφαιρο, χόκεϊ κ.ά.). Τον Δεκέμβριο του 1891 έγινε το πρώτο παιχνίδι του νέου αυτού αθλήματος του «Μπάσκετμπολ» με 9 έναντι 9 παικτών, οι οποίοι χρησιμοποίησαν μία μπάλα ποδοσφαίρου, την οποία έπρεπε να στείλουν σε δύο καλάθια φρούτων που είχε καρφώσει στις δύο άκρες του γυμναστηρίου.
Το νέο αυτό σπορ άρχισε σταδιακά να γίνεται δημοφιλές ανάμεσα σε φοιτητές και μαθητές της περιοχής. Η εξάπλωση του ήταν ραγδαία και έτσι το 1893 το «Μπάσκετμπολ» άρχισε να παρουσιάζεται επίσημα από τα σχολεία της Χριστιανικής Αδελφότητας σε όλο τον κόσμο.
Το 1898 ο Νάισμιθ προσελήφθη στο Πανεπιστήμιο του Κάνσας, όπου ανέπτυξε περισσότερο το νέο άθλημα, παράλληλα με άλλες δραστηριότητές του. Με την είσοδο του νέου αιώνα, το καινούριο σπορ είχε ήδη αποκτήσει πολλούς φίλους και στις ανατολικές ΗΠΑ άρχισε το πρώτο ανεπίσημο κολεγιακό πρωτάθλημα.
Το 1904 το άθλημα παρουσιάστηκε ως επίδειξη στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σεντ Λούις, αλλά χρειάστηκε να περάσουν 32 ακόμα χρόνια για να αναγνωρισθεί ως Ολυμπιακό άθλημα το 1936 στους Αγώνες του Βερολίνου. Εκεί ο Νάισμιθ αναγορεύθηκε Επίτιμος Πρόεδρος από τη Διεθνή Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης.
Πάντα χαμηλών τόνων και χωρίς ο ίδιος να επιθυμεί την προβολή, ο Νάισμιθ αποσύρθηκε από την ενεργό δράση το 1937 σε ηλικία 76 ετών. Δύο χρόνια αργότερα, στις 28 Νοεμβρίου του 1939 απεβίωσε μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο, σε ηλικία 78 ετών. Η κηδεία του έγινε στο Λώρενς του Κάνσας.
